Baktı, gördü ki:   اَللّٰهُ نُورُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ   tecellisiyle Rahman, Rahîm, Rezzâk, Mün’im, Kerim, Hafiz gibi çok esma-i ilâhiyenin her biri, birer güneş gibi, 

*  وَكَاَيِّنْ مِنْ دَٓابَّةٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اَللّٰهُ يَرْزُقُهَا وَاِيَّاكُمْ   *    مَا مِنْ دَٓابَّةٍ اِلَّا هُوَ  اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا      

 *  وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنٖٓى اٰدَمَ   *   اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُوالْقُوَّةِ الْمَتٖينُ  

  اِنَّ الْاَبْرَارَ لَفٖى نَعٖيمٍ  *

gibi ayetlerin burçlarında tulu ettiler. O insan ve hayvan dünyasını rahmetle, ihsanla doldurup bir nevi muvakkat Cennete çevirdiler. Ve bu şayan-ı temaşa, güzel ibretli misafirhanenin mihmandar-ı kerimini tam bildirdiklerini bildi.

Bin kere,   اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ‌   dedi.

   Seyahatındaki Yüzer Müşahedatından Üçüncü Numunesi: Hâlikını, isimlerinin ve sıfatlarının tecelli ve cilveleriyle tanımak isteyen o dünya seyyahı, akıl ve hayaline dedi ki: Haydi! Ruhlar ve melekler gibi biz dahi cesedimizi yerde bırakıp göklere çıkacağız. Hâlikımızı semavattakilerden soracağız. Ruh, hayale; ve akıl, fikre bindiler; semaya çıktılar. Kozmoğrafya fennini kendilerine rehber ettiler. Dini dinlemeyen bir felsefe nazarıyla   مَغْضُوبِ * ضَّٓالّينَ   cereyanıyla baktılar. Gördü ki: Küre-i arzdan bin defa büyük, top güllesinden yüz defa çabuk hareket edenler içlerinde bulunan binler kütleler, ateş saçan yıldızlar; şuursuz, camid, serseri gibi birbiri içinde süratle gezerler. Bir dakika bir tesadüfle biri yolunu şaşırsa; o boş ve hudutsuz ve hadsiz, nihayetsiz âlemde bir şuursuz küre ile çarpmak suretinde kıyamet gibi bir herc ü merce sebep olur.

   O seyyah, hangi tarafa baktı ise; dehşet ve vahşet ve hayret ve korkmak aldı, göğe çıktığına bin pişman oldu. Akıl ve hayal, bütün bütün bozuldular. “Bizim vazifemiz güzel hakikatleri görmek ve göstermek iken, böyle Cehennem gibi