Binaenaleyh   اَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللّٰهِ   ayet-i kerimesinin sırrı ile cihat-ı sitteden herhangi bir cihette olursa insan tenevvür eder. Hatta mü’min olan bir insanın dünyanın kuruluşundan sonuna kadar uzanan manevî bir ömrü vardır. Ve insanın bu manevî ömrü ezelden ebede uzanan bir hayat nurundan medet ve yardım alır ve keza cihat-ı sitteyi tenvir eden iman sayesinde insanın şu dar zaman ve mekanı geniş ve rahat bir âleme inkılâb eder. Bu büyük âlem bir insanın hanesi gibi olur ve mazi, müstakbel zamanları, insanın ruhuna, kalbine bir zaman-ı hâl hükmünde olur. Aralarında uzaklık kalkıyor.

   Üçüncü Nokta: İmanın istinad ve istimdat noktalarını havî olmasından ''Elhamdülillah''  demesi iktiza eder.

   Evet, nev-i beşer, aczi ve düşmanların kesreti dolayısıyla dayanacak bir nokta-i istinada muhtaçtır ki düşmanlarını def’ için o noktaya iltica etsin. Ve keza, kesret-i hâcat ve şiddet-i fakr dolayısıyla de istimdat edecek bir nokta-i istimdada muhtaçtır ki onun yardımı ile ihtiyaçlarını def’etsin.

   Ey insan! Senin nokta-i istinadın ancak ve ancak Allah’a olan imandır. Ruhuna, vicdanına nokta-i istimdat ise ancak ahirete olan imandır. Binaenaleyh bu her iki noktadan haberi olmayan bir insanın kalbi, ruhu tevahhuş eder; vicdanı daima muazzeb olur. Lâkin birinci noktaya istinad ve ikincisinden de istimdat eden adam kalben ve ruhen pek çok zevk ve lezzetleri, ünsiyetleri hisseder ki; hem müteselli, hem vicdanı mutmain olur.

   Dördüncü Nokta: İman nuru lezaiz-i meşruanın zevale başladıkları zaman hasıl olan elemleri, emsalinin vücud ve gelmekte olduklarını göstermekle izale eder. Ve keza, nimetlerin devam edip tenakus etmemesini, nimetlerin menbaını göstermekle temin eder.

   Ve keza, firak ve ayrılmaların elemlerini teceddüd-ü emsalinin lezzetini göstermekle izale eder. Yani zeval düşüncesi ile bir lezzette çok elemler olur ki imanın o elemleri teceddüd-ü emsali ile ihtar ve izale eder. Maahaza lezzetlerin teceddüdünde de başka lezzetler vardır. Evet, bir semerenin