وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓاءِ مِنْ جِبَالٍ فٖيهَا مِنْ بَرَدٍ

۞ 

وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ

  Şu iki ayet gayet şayan-ı dikkattirler. Zira zâhire cümud, belâgatın hakkını cühud demektir. Zira birinci ayette olan istiare-i bedia, o derece hararetlidir ki; buz gibi olan cümudu eritir. Ve bulut gibi zâhir perdesini berk gibi yırtar. İkinci ayette belâgat o kadar müstakarr ve muhkem ve parlaktır ki, seyri için güneşi durdurur.

   Evvelki ayet,  قَوَارٖيرَ مِنْ فِضَّةٍ   naziresidir. O da onun gibi bir istiare-i bediayı tazammun eylemiştir. Şöyle ki: Cennet’in evanileri şişe olmadığı gibi gümüş dahi değildir. Belki şişenin gümüşe olan mübayeneti bir istiare-i bedianın karinesidir. Demek şişe şeffafiyetiyle, fidda dahi beyaz ve parlaklık hasebiyle, güya Cennet’in kadehlerini tasvir etmek için iki numunedirler ki Sâni-i Rahman bu âleme göndermiş. Tâ nefs ve mallarıyla Cennet’e müşteri olanların reğabatını tehyic ve iştihalarını açsın... Aynen bunun gibi,   مِنْ جِبَالٍ فٖيهَا مِنْ بَرَدٍ   bir istiare-i bedia ondan takattur ediyor. O istiarenin zemini ise, zemin ve asuman mabeyninde hükm-ü hayal ile tasavvur olunan müsabakat ve rekabetin tahayyülü üzerine müessestir. Mezraası şöyledir ki; zemin kar ve bered ile tezemmül veya taammüm eden dağlarıyla ve rengârenk besatîniyle süslendiği gibi, güya ona rekabeten ve inaden asuman dahi cibal ve besatîni andıran rengârenk ile teşekkül eden ve dağlara nazireler yapmak için parça parça dağılan bulutlarıyla sarılıp cilveger oluyor. O dağ gibi parça parça bulutlar; sefineler veyahut dağlar veyahut develer veyahut bostan ve derelerdir denilse, teşbihte hata edilmemiş olur. O cevdeki seyyarelerin çobanı ra’ddır. Kamçı gibi, berkini başları üzerine silkeleyip dolaştırıyor. O musahhar sabihalar ise, o bahr-i muhit-i havaîde seyr ü cereyan etmekle, mahşere tesadüf etmiş dağları andırırlar.