İ’lem eyyühe’l-aziz! Küre-i arzı bir köy şekline sokan şu medeniyet-i sefihe ile gaflet perdesi pek kalınlaşmıştır. Tadili, büyük bir himmete muhtaçtır. Ve keza, beşeriyet ruhundan dünyaya nazır pek çok menfezler açmıştır. Bunların kapatılması ancak Allah’ın lütfuna mazhar olanlara müyesser olur.

   İ’lem eyyühe’l-aziz! Bir zerre, kocaman şemsi tecelli ile, yani in’ikâs itibariyle istiab eder, içine alır. Fakat küçücük iki zerreyi bizzat, yani hacimleri itibariyle içine alamaz. Binaenaleyh, yağmurun şemsin timsaline ma’kes olan katreleri gibi, kâinatın zerrat ve mürekkebatı, ilim ve iradeye müstenid kudret-i nuraniye-i ezeliyenin –tecelli ve in’ikâs itibariyle– lem’alarına mazhar olabilirler. Fakat, gözün içindeki bir hüceyre zerresi, âsab, evride, şerayin’de tesirleri görünen bir kudret, şuur ve iradeye menba olamaz. Bu acip sanat, muntazam nakış, ince hikmetin iktizasına göre kâinatın her bir zerresi, her bir mürekkebatı, uluhiyete mahsus muhit ve mutlak sıfatlara menba ve masdar olması lâzım gelir. Veya o sıfatlar ile muttasıf Şems-i Ezelînin tecelliyat lem’alarına ma’kes olmaları lâzımdır.

   Birinci şıkta kâinatın zerratı adedince muhalât vardır. Binaenaleyh, her bir zerre o büyük yükün tahammülünden âciz olduğunu ikrar ile “Mûcid, Hâlik, Rab, Malik, Kayyum ancak Allah’tır” diye şehadetini ilân eder. Ve keza her bir zerre, her bir mürekkebat muhtelif lisan ve delâletleriyle şu beyti terennüm ediyorlar:

عِبَارَاتُنَا شَتّٰى وَ حُسْنُكَ وَاحِدٌ ❊ وَ كُلٌّ اِلٰى ذَاكَ الْجَمَالِ يُشِيرُ

     Evet, her bir harf kendi vücuduna bir vecihle delâlet eder. Amma, kâtibinin, sâni’inin vücuduna çok vecihlerle delâlet eder. Evet...

تَاَمَّلْ سُطُورَ الْكَائِنَاتِ فَاِنَّهَا ❊ مِنَ اْلَمَلَاِ اْلاَعْلٰى اِلَيْكَ رَسَائِلُ