gün âşığı namındaki çiçek ile hercaî menekşe gibi çiçekler verdi. Bizler için süslendi; yüzümüze gülüyorlar, kendilerini bizlere sevdiriyorlar. Daha buradaki bir kısım tohumcuklar, bu güzel meyveleri verdi. Ve sünbül ve ağaç oldular. Güzel tat, koku ve şekilleri ile iştihamızı açıp, kendi nefslerine bizim nefslerimizi davet ediyorlar. Ve kendilerini müşterilerine feda ediyorlar. Tâ nebatî hayat mertebesinden, hayvani hayat mertebesine terakki etsinler. Ve hakeza, kıyas et. Öyle bir surette o tohumcuklar inkişaf ettiler ki, o tek kabza, muhtelif ağaçlar ve mütenevvi çiçekler ile dolu bir bahçe hükmüne geçti. İçinde hiç bir galat, kusur yok;  فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُورٍ  sırrını gösterir. Her bir tohum, ism-i Hafizin cilvesiyle ve ihsanıyla, ona pederinin ve aslının malından verdiği irsiyeti, iltibassız, noksansız muhafaza edip gösteriyor.

   İşte bu hadsiz harika muhafazayı yapan zat-ı Hafiz, kıyamet ve haşirde, hafiziyetin tecelli-i ekberini göstereceğine kat’i bir işarettir. Evet bu ehemmiyetsiz, zail, fani tavırlarda bu derece kusursuz, galatsız hafiziyet cilvesi bir hüccet-i katıadır ki; ebedî tesiri ve azim ehemmiyeti bulunan emanet-i kübra hamelesi ve arzın halifesi olan insanların ef’al, âsâr ve akvalleri ve hasenat ve seyyiatları, kemal-i dikkat ile muhafaza edilip muhasebesi görülecek.

   Âyâ! Bu insan zanneder mi ki, başıboş kalacak. Hâşâ! Belki, insan ebede mebustur. Ve saadet-i ebediyeye ve şekavet-i daimeye namzettir. Küçük büyük, az çok her amelinden muhasebe görecek. Ya taltif veya tokat yiyecek.

   İşte hafiziyetin cilve-i kübrasına ve mezkûr ayetin hakikatına şahitler had ve hesaba gelmez. Bu meseledeki gösterdiğimiz şahit, denizden bir katre, dağdan bir zerredir.

سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَٓا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَٓا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ