imandan gelen kuvve-i maneviye ile Şarkdan Garba kadar istilâ ettiği halde, o kuvve-i maneviye-i harika, meyusiyetle kırıldığı için, zalim ecnebiler, dört yüz seneden beri üç yüz milyon müslümanı kendilerine esir etmiş. Hattâ bu ye’s ile; başkasının lâkaydlığını ve füturunu, kendi tenbelliğine özür zanneder, “Neme lâzım” der. “Herkes benim gibi berbattır” diye, şehamet-i imaniyeyi terkedip, hizmet-i İslâmiyeyi yapmıyor. Madem bu derece, bu hastalık bize bu zulmü etmiş, bizi öldürüyor, biz de o katilimizden kısasımızı alıp, öldüreceğiz.   لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّٰهِ   kılıncı ile o ye’sin başını parçalayacağız.   مَا لَا يُدْرَكُ كُلُّهُ لَا يُتْرَكُ كُلُّهُ   hadisinin hakikati ile belini kıracağız, inşaallah...

   Ye’s; ümmetlerin, milletlerin seretan denilen en dehşetli bir hastalığıdır. Ve kemalâta mâni ve   اَنَا عِنْدَ حُسْنِ ظَنِّ عَبْدٖى بٖى   hakikatine muhalifdir; korkak, aşağı, âcizlerin şe’nidir, bahaneleridir; şehamet-i İslâmiyenin şe’ni değildir. Hususan Arab gibi nev-i beşerde medar-ı iftihar yüksek seciyelerle mümtaz bir kavmin şe’ni olamaz! Âlem-i İslâm milletleri, Arab’ın metanetinden ders almışlar. İnşaallah yine, Arablar ye’si bırakıp, İslâmiyetin kahraman ordusu olan Türklerle hakiki bir tesanüd, ittifak ile el ele verip, Kur’an’ın bayrağını dünyanın her tarafında ilân edeceklerdir.

   Üçüncü Kelime ki, bütün hayatımdaki tahkikatımla ve hayat-ı içtimaiyenin çalkamasıyla hülâsa ve zübdesi bana kat’î bildirmiş ki: “Sıdk”, İslâmiyetin üssülesasıdır ve ulvî seciyelerinin rabıtasıdır ve hissiyat-ı ulviyesinin mizacıdır. Öyle ise, hayat-ı içtimaiyemizin esası olan sıdkı, doğruluğu içimizde ihya edip, onunla manevi hastalıklarımızı tedavi etmeliyiz. Evet sıdk ve doğruluk, İslâmiyetin hayat-ı içtimaiyesinde ukde-i hayatiyesidir. Riyakârlık, fiilî bir nevi yalancılıktır. Dalkavukluk, tasannu alçakça bir yalancılıktır. Nifak ve münafıklık, muzır bir yalancılıktır. Yalancılık ise, Sâni-i Zülcelâlin kudretine iftira etmektir. Küfür; bütün envaıyla kizbdir, yalancılıktır. İman sıdkdır, doğruluktur. Bu sırra binaen, kizb ve sıdkın ortasında