Yew tira, “wehyo sarîhî” yo ke Resûlê Ekrem ‘eleyhîsselatu wesselam, ey de sirf tercumanêk û mubellîxêk o, mudaxeleyê ey çin o. Sey Quran û tay hadîsanê qudsiyan. Qismo Diyin,  “wehyo zimnî” yo. Mucmel û xulasayê nê qismî, îsnadê wehiy û îlhamî keno; labelê tefsîl û teswîrê ey aîdê Resûlê Ekrem ‘eleyhîsselatu wesselamî yo. Zatê Ehmediye ‘eleyhîsselatu wesselam, Tefsîl û teswîrê ey hedîseyê mucmelî de, ke wehiy ra yeno,  ge-ge hewna ya bi îstînadê  îlhamî ya bi îstînadê wehyî yan zî bi ferasetê xo beyan keno. Ê tefsîl û teswîrê ke bi îctîhadê xo keno, ya bi o quweto qûdsiyo ulwî ke ro ser wezîfeyê xoyê rîsaletî yo beyan keno, yan zî goreyê ‘urf û edet û sewiyeyê fikrê pêroyî (efkar-ı amme), nuqtaya beşeriyetê xo de beyan keno.

   Ha yo, heme tefsîlanê her hedîse ra, gerek bi nuqtaya wehyê mehzî nêno ewniyayîş. Fikir û mu’ameleyê merdimatiya ayede, ke muqtezayê beşeriyetî dê, eserê ulwî yê rîsaletî nîrê geyrayene. Madem tay hedîseyî bi mucmelî, sûretêko mûtlaq de wehiy reyde Ey rê yenî, O zî bi ferasetê xo û hetê tearûfê pêroyî dir înan teswîr keno. Nê muteşabîhat û muşkîleyî ke meqamê teswîr de yî, ge-ge înan rê tefsîr lazim beno, hetta tabîr lazim beno. Çunke, tay heqîqetî estî ke pê temsîl nêzdiyê fehmî benê. Senî ke wextêk huzirê nebewî de, xorîn ra, vengê yew gurmînî eşnawiyaye. Ferman kerd ke; “Na gurmîne vengê gurminiya yew kerra ya ke hewtay serrî yo ke leyre/gindire bena û inkê kewta binê Cehnimî.” Yew saet ra pey xebere ameye ke “Yew munafiqo namadaro hewtay serre merd û şi Cehnimî.”¹  Hedîseyo ke Zatê Ehmediye ‘eleyhîsselatu wesselamî, bi temsîlêko belîx beyan kerd, na xebere tewilê aye nawna.