O kudret mucizeleri, sanat harikaları ve bu rahmet hediyeleri hep birden sesleniyor, ilân ediyor ve tanıklık ediyor ki; birincisinin Hallâk’ı, diğerinin Musavviri ve bunun Vâhibi olan Zat-ı Zülcelâl, her şeye gücü yeten ve her şeyi hakkıyla bilendir. Rahmetiyle ve ilmiyle her şeyi kuşatmıştır. Onun kudretine nisbeten zerreler ve yıldızlar, az ve çok, küçük ve büyük, sonlu ve sonsuz her şey aynıdır.

   Geçmiş zamanın vuku bulmuş bütün acib ve garib hadiseleri Sâni’ ve Hakîm olan Zat-ı Zülcelâlin birer mucizeleridir. Bütün bunlar şehadet eder ki, o Sâni’ olan Zat, vuku bulması mümkün olan gelecek zamanın bütün hadiselerine ve acaib hallerine kadirdir. Çünkü o, Hallâk-ı Alîm ve Aziz-i Hakîm’dir. Yeryüzü bahçesini sanatının sergisi, yarattığı mahlukatının toplantı yeri, kudretinin mazharı, hikmetinin yörüngesi, rahmetinin çiçekliği, cennetinin tarlası, mahlukatının resmi geçit yeri, mevcudatının akış mecrası, sanat eserlerinin birer ölçeği yapan Zat-ı Zülcelâl, bütün noksan sıfatlardan münezzehtir.

   Süslü olan hayvanları, nakışlı kuşları, meyvelerle dolu ağaçları ve çiçeklerle donatılmış olan bitkileri, ilminin birer mucizeleri, sanatının birer harikaları, cömertliğinin birer hediyeleri ve lütfunun birer bürhanları kılmıştır.

   Meyvelerin süslenmeleriyle çiçeklerin gülümsemeleri, seher vaktinde esen rüzgarla birlikte kuşların ritmik ötüşleri, çiçeklerin yanakları olan yapraklarındaki yağmur şıpıltıları ve annelerin küçük yavrularına karşı olan merhamet duyguları, aslında cinlere, insanlara, ruhani olanlara, hayvanlara ve meleklere bir Vedûd’un kendini tanıttırması, bir Rahman’ın kendini sevdirmesi, Hannan olan bir Zat-ı Zülcelâl’in mahlukatına karşı olan rahmetini izhar etmesi ve Mennan olan Cenab-ı Hakk’ın mevcudatına karşı olan acımasıdır.

   Bütün tohumlar ve meyveler, bütün daneler ve çiçekler birer hikmet mucizeleri, sanat harikaları, rahmet hediyeleri, vahdet delilleri, ahiret aleminde lûtfunun birer şahitleridir. Onların her birisi, yaratıcılarının her şeye kadir olduğuna ve her şeyi hakkıyla bilen bir zat olduğuna şehadet ederler. O Zat-ı Zülcelâl rahmeti, ilmi, halk ve tedbiri, sun’u ve tasviri ile her şeyi kuşatıp ihata etmiştir. Dolayısıyla Onun kudretine nisbetle güneş bir tohum, yıldızlar birer çiçek, yerküre ise bir habbe gibidir. Bunları yaratıp tedbir etmesine, sun’una ve tasvirine ağır gelmez.

   Tohumlar ve meyveler, kesret aleminin her tarafında olan birliğinin ayineleri, kaderin birer işaretleri, kudretinin birer remizleridir. Bu halleriyle kesret dünyasının dayandığı kaynakların bir olduğunu işaret edip gösterirler. Eşyanın sanatlı yapılmasında ve tasvirinde yaratıcılarının birliğine şehadet ederler. Aynı şekilde Sâni’lerinin halk ve tedbirindeki hikmeti de zikrederler.

   Keza o meyve ve tohumlar, ilâhi hikmetin birer telvihidir ki, her şeyin yaratıcısı olan Zat-ı Zülcelâl’in, o cüz’i şeylere olan külli nazarı hiç şüphesiz onların en küçük parçasına da bakar. Çünkü bir ağacın yaratılmasında görünen en açık gaye, o ağacın meyvesidir.