مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّآ اَضَآءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللّٰهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ

فِى ظُلُمَاتٍ لاَيُبْصِرُونَ * صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لاَ يَرْجِعُونَ  *  اَوْ كَصَيِّبٍ مِنَ

السَّمَآءِ فِيهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ يَجْعَلُونَ اَصَابِعَهُمْ فَىِ اٰذَانِهِمْ مِنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ

الْمَوْتِ وَاللّٰهُ مُحِيطٌ بِالْكَافِرِينَ * يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ اَبْصَارَهُمْ كُلَّمَآ اَضَآءَ لَهُمْ

مَشَوْا فِيهِ وَاِذَآ اَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَاَبْصَارِهِمْ اِنَّ اللّٰهُ

عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ

   Bu uzun ayetle hem mâkabli arasında, hem cümleleri arasında, hem cümlelerinin keyfiyetlerinde bulunan cihet-i irtibat ve intizam ise:

   Kur’an-ı Kerim, evvelâ münafıkların hallerini, sâniyen cinayetlerini sarahaten kaydettiği gibi, muamelelerinin kötülüğünü akla kabul ettirdikten sonra, hayale, vehme, hisse de gösterip, onlara da kabul ettirilmesini bu temsil ile temin etmiştir.

   Evet, aklî şeylerden fazla, temsiller ile hayalî şeyleri kabule hayal daha yakındır. Ve keza, akla muhalif olan ve hem gayr-i me’luf bulunan bir şeyin me’nus bir şekilde gösterilmesiyle hayal çabuk kabul eder. Ve keza, gâib bir şeyi hazır göstermekle, akıl ile his arasında mutabakat hasıl olur; his de kabul eder.

   Hülâsa: Münafıkların kötülüğü, şu temsil ile akla tasdik ettirildiği gibi, hayale, vehme, hisse de kabul ettirilmesi temin edilmiştir. Ve eyzan, münafıkların ayrı ayrı cinayetleri ve muhtelif sıfatları arasında hakikî bir irtibatın bulunması şu temsil ile gösterilmiştir. Ve eyzan, münafıkların muamelelerini hayalin gözü önüne şu temsil ile getirmekten maksat, lisanın söyleyemediği ince cihetleri, bizzat hayal bakıp görsün ve alsın ki, bir itiraz kalmasın.