saflar bulunmakla, kendisine tevcih edilen hitapları, nidaları, ilâhî hitabeleri, arkasında bulunan bütün o taifeler işitir gibi zihnine gelir. 

    عَلَيْكَ  ’ye bedel   اِلَيْكَ  ’nin zikri, Resul-ü Ekremin (a.s.m.) teklif edilen risalet vazifesini cüz’-i ihtiyarisiyle haml ve kabul etmiş olduğuna ve bu hizmet Cibril tarafından görüldüğünden, Resul-ü Ekremin (a.s.m.) daha yüksek olduğuna işarettir. Çünkü,   عَلٰى  ’da ihtiyar olmadığı gibi, vasıta-i nüzulün daha yüksek olduğuna delâlet eder.   اِلَيْكَ  ’deki zamirin ism-i zâhire tercih sebebi, Kur’an ve Kur’an’a ait hususat hususunda Hazret-i Muhammed (a.s.m.) yalnız muhatap olup; kelâm, Allah’ın kelâmı olduğuna işarettir. Bu kelâmın îcaz derecesi, şu zikredilen letaiften anlaşıldı.

    وَمَۤا اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ  : Bu gibi sıfatlarda bir teşvik vardır. Ve o teşvikten, sâmileri imtisale sevk eden emirler ve nehiyler doğuyor. Bu cümlenin mâkabliyle nazmına dair dört letaif vardır.

   1. Bu cümlenin mâkabline atfı, medlûlün delile olan bir atfıdır. Şöyle ki:

   Ey insanlar! Kur’an’a iman ettiğiniz gibi, kütüb-ü sabıkaya da iman ediniz; çünkü, Kur’an onların sıdkına delil ve şahittir.

   2. Yahut o atıf, delilin medlûle olan atfıdır. Şöyle ki:

   Ey ehl-i kitab! Geçmiş olan enbiya ve kitablara iman ettiğiniz gibi, Hazret-i Muhammed (a.s.m.) ile Kur’an’a da iman ediniz! Zira onlar, Hazret-i Muhammed’in (a.s.m.) gelmesini tebşir ettikleri gibi; onların ve kitablarının sıdkına olan deliller, hakikatiyle, ruhuyla Kur’an’da ve Hazret-i Muhammed’de (a.s.m.) bulunmuştur. Öyle ise, Kur’an Allah’ın kelâmı ve Hazret-i Muhammed (a.s.m.) de resulü olduğunu tarik-i evlâ ile kabul ediniz ve etmelisiniz.

   3. Zaman-ı Saadette Kur’an’dan neş’et eden İslâmiyet, sanki bir şeceredir. Kökü Zaman-ı Saadette sabit olmakla, damarları o zamanın âb-ı hayat menbalarından kuvvet ve hayat alarak her tarafa intişar ettikleri gibi; dal ve budakları da istikbal semasına kadar uzanarak, âlem-i beşere maddî ve manevî semereleri yetiştiriyor. Evet, İslâmiyet mazi ile istikbali kanatları altına almış, gölgelendirerek, istirahat-i umumiyeyi temin ediyor.