güzel bir vasıta olduklarına ve temsillerin bid’a olmayıp belâgat sahasında işlek ve güzel bir cadde olduğuna îma edilmiştir. Evet, durub-u emsal, malum kaidelerdendir. Daha kısa ve muhtasar olan   ضَرْبٌ   masdarı üzerine   اَنْ يَضْرِبَ  ’nin fiil sigasıyla tercihen zikredilmesi, itirazlarının menşei bizzat temsil olmayıp,   بَعُوضَةً  nin hakareti olduğuna işarettir. Çünkü temsiller haddizatında kıymetli olup, itirazlara mahal değildirler. Zira,   اَنْ يَضْرِبَ   fiildir. Fiil, müstakil ve sabit olmadığından, sanki lâtiftir. Mütekellimin kastı onda durmuyor, mef’ule geçiyor. Masdar olan   ضَرْبٌ   ise, isimdir. İsim, müstakil ve sabit olduğu için, sanki kesiftir. Mütekellimin kastını cezb edip, mef’ule vermemesi ihtimali vardır. Binaenaleyh,   اِنَّ اللّٰهَ لاَ يَسْتَحْيِۤى اَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً   denilmiş olsaydı,   اِسْتِحْيَا   mahalli   ضَرَبَ   olurdu. Halbuki istihtya ’nın mahalli   بَعُوضَةً  ’dir.

    مَثَلاً  : Bundan murad, temsilin hasiyeti olan aklî bir şeyi hissî bir şeyle ve aslı olmayan mevhum bir şeyi muhakkak ve mevcud olan bir şeyle ve gâib olan bir şeyi hazır bir şeyle tasvir etmektir.   مَثَلاً  ’deki tenkirden anlaşılır ki, burada medâr-ı nazar, bizzat meselin zatıdır, sıfatları değildir. Sıfatları ise makamın iktizasına veya mümessel-i leh’in hâline havale edilmiştir.

    مَا   tamimi ifade ettiğinden, kaidenin umumî olduğuna işarettir ki, cevap yalnız onların itiraz ettikleri şeye münhasır kalmasın.

    بَعُوضَةً  : Pek çok küçük ve hakir şeyler ve hayvanlar bulunduğu hâlde,   بَعُوضَةً  ’nin tahsisi, inde’l-büleğa temsil için istimali çok olduğuna binaendir.