denilmesi, onun hak olduğunu bilmek iman sebebiyle olduğuna; ve keza onun hak olduğunu bilmek iman olduğuna işarettir.

  Belâgat nokta-i nazarından makama daha münasip olan   اَنَّهُ الْبَلِيغُ   cümlesine tercihen   اَنَّهُ الْحَقُّ   denilmesi onların itirazlarından kasd ettikleri son neticeye işarettir. Çünkü onlarla maksatları, Allah’tan olduğunu nefyetmektir.

    اَنَّهُ الْحَقُّ : Hakkaniyetin o temsile hasredilmesinden anlaşılır ki, takbih edilmeyip istihsan edilen yalnız   بَعُوضَةً   temsilidir.   بَعُوضَةً ’nin gayrısı ve   بَعُوضَةً ’den daha iyisi, ayıplardan hâli olsa bile, belâgatça  بَعُوضَةً   ’nin yerini tutamaz. Çünkü, yalnız ayıplardan salim olmak, kemale delil olamaz.

    مِنْ رَبِّهِمْ : O temsilin, Rablerinden nazil olduğunu ifade eden bu kayıt, onlar itirazlarına hedef ittihaz ettikleri o temsilin nüzulü olduğuna işarettir.

    وَاَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا  : Bu   اَمَّا  , evvelki   اَمَّا   gibi, mâkabllerindeki icmali tafsil etmekle, tahkik ve tekidi ifade ediyor.   اَلَّذِينَ كَفَرُوا  ’nun   اَلْكَافِرُونَ   kelimesine tercihen zikredilmesi, onların bu inkârı, kalblerinde rüsuh peyda eden küfürden neş’et ettiğine ve onun için onları yine küfre götürdüğüne işarettir.

  Evvelki cümledeki   يَعْلَمُونَ ’nin mutabakatı için burada   فَلاَ يَعْلَمُونَ   denmesi münasip iken, onun yerine zikredilen   فَيَقُولُونَ   îcaz ve ihtisar için mukadder olan hallerden kinayedir. Takdir-i kelâm: “Küfrü olan adam, hakikati bilmez, tereddüte düşer, inkâra girer, istifham şeklinde istihkar eder, hakir görür.” Ve keza, kendileri dalâlette oldukları gibi, ağızlarıyla halkı da dalâlete sürüklediklerine işarettir.