perde perde arkasından açılıp kapanan bu inkılâblar, bu tahavvülâtlar, o zatın devamına, bekasına şehadet eder. Çünkü, zeval bulan eşya ile beraber, esbabları dahi kayboluyor. Halbuki, onların arkasından, onlara isnad ettiğimiz şeyler tekrar oluyor. Demek, o eserler, onların değilmiş; belki zevalsiz birinin eserleri imiş. Nasıl ki bir ırmağın kabarcıkları gidiyor, arkasından gelen kabarcıklar, gidenler gibi parladığından anlaşılıyor ki, onları parlattıran, daimi ve yüksek bir ışık sahibidir. Öyle de, bu işlerin süratle değişmesi, arkalarından gelenlerin aynı renk alması gösteriyor ki, zevalsiz, daimi bir tek zatın cilveleridir, nakışlarıdır, ayineleridir, sanatlarıdır.

   ON BİRİNCİ BÜRHAN: Gel ey arkadaş! Şimdi sana, geçmiş olan on bürhan kuvvetinde, kat’i bir bürhan daha göstereceğim. Gel; bir gemiye bineceğiz. ^(Haşiye) Şu uzakta bir cezire var; oraya gideceğiz. Çünkü, bu tılsımlı âlemin anahtarları orada olacak. Hem, herkes o cezireye bakıyor, oradan bir şeyler bekliyor; oradan emir alıyorlar. İşte, bak gidiyoruz. Şimdi, şu cezireye çıktık; bak pek büyük bir içtima var. Şu memleketin bütün büyükleri buraya toplanmış gibi, mühim ihtifal görünüyor. İyi dikkat et; bu cemiyet-i azimenin bir reisi var. Gel, daha yakın gideceğiz. O reisi tanımalıyız.

   İşte bak, ne kadar parlak ve binden ^(Haşiye) ziyade nişanları var; ne kadar kuvvetli söylüyor, ne kadar tatlı bir sohbet ediyor. Şu on beş gün zarfında, bunların dediklerini ben bir parça öğrendim; sen de benden öğren. Bak, o zat, şu memleketin muciznüma sultanından bahsediyor. “O Sultan-ı Zîşan, beni sizlere gönderdi.” söylüyor. Bak, öyle harikalar gösteriyor, şüphe bırakmıyor ki, bu zat o padişahın bir memur-u mahsusudur. Sen dikkat et ki, bu zatın söylediği sözü, değil yalnız şu ceziredeki mahluklar dinliyorlar; belki harikulâde suretinde, bütün memlekete işittiriyor. Çünkü,