Dördüncü Nükte-i Belâgat: Kur’an, kâh olur mahlukat-ı ilâhiyeyi bir tertiple zikreder, sonra o mahlukat içinde bir nizam, bir mizan olduğunu ve onun semereleri olduğunu göstermekle güya bir şeffafiyet, bir parlaklık veriyor ki, sonra o ayine-misal tertibinden, cilvesi bulunan esma-i ilâhiyeyi gösteriyor. Güya o mahlukat-ı mezkûre, elfazdır. Şu esma, onun manaları, yahut o meyvelerin çekirdekleri, yahut hülâsalarıdırlar. Meselâ,
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طٖينٍ ۞ ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فٖى قَرَارٍ مَكٖينٍ ۞ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ اَنْشَاْنَاهُ خَلْقًا اٰخَرَ فَتَبَارَكَ اللّٰهُ اَحْسَنُ الْخَالِقٖينَ
İşte, Kur’an, hilkat-i insanın o acib, garip, bedi’, muntazam mevzun etvarını öyle ayine-misal bir tarzda zikredip tertip ediyor ki,
فَتَبَارَكَ اللّٰهُ اَحْسَنُ الْخَالِقٖينَ içinde kendi kendine görünüyor ve kendini dedirttiriyor. Hatta, vahyin bir kâtibi şu ayeti yazarken, daha şu kelime gelmezden evvel, şu kelimeyi söylemiştir. “Acaba bana da mı vahiy gelmiş?” zannında bulunmuş. Halbuki, evvelki kelâmın kemal-i nizam ve şeffafiyetidir ve insicamdır ki, o kelâm gelmeden kendini göstermiştir. Hem meselâ,
