وَ اِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهٖ  gibi çok ayetlerle hikmetlerine ve vazifelerine işaret eder. Numune olarak birkaçına işaret ediyoruz.

   Birincisi: Cenâb-ı Vacibü’l-Vücudun tecelliyat-ı icadiyesini tecdid ve tazelendirmek için, her bir tek ruhu model gibi ederek, her sene mucizat-ı kudretinden taze birer ceset giydirmek ve her bir tek kitaptan ayrı ayrı bin muhtelif kitabı, hikmetiyle istinsah etmek ve bir tek hakikati başka başka surette göstermek ve kâinatların ve âlemlerin ve mevcudatların taife taife arkasından gelmelerine yer vermek ve zemin hazırlamak için, Fâtır-ı Zülcelâl, kudretiyle zerratı tahrik ve tavzif etmiştir.

   İkincisi: Mâlikü’l-Mülk-i Zülcelâl, şu dünyayı, bahusus rû-yi zemin tarlasını bir mülk suretinde yaratmıştır. Yani, neşv ü nemaya, taze taze mahsulât vermeye kabil bir surette müheyya etmiştir, tâ ki, nihayetsiz mucizat-ı kudretini orada ekip biçsin. İşte, şu zemin yüzündeki tarlasında zerratı hikmetle tahrik ederek intizam dairesinde tavzif edip her asırda, her fasılda, her ayda, belki her günde, belki her saatte mucizat-ı kudretinden yeni yeni birer kâinat gösterir, yeryüzü avlusuna başka başka mahsulât verdirir. Nihayetsiz hazine-i rahmetinin hedâyâsını, nihayetsiz kudretinin mucizatının numunelerini harekât-ı zerrat ile izhar eder.

   Üçüncüsü: Nihayetsiz tecelliyat-ı esma-i ilâhiyenin nakışlarını göstermekle, o esmanın cilvelerini ifade için, mahdut bir zeminde hadsiz nukuş göstermek, küçük bir sahifede nihayetsiz maanîleri ifade edecek olan hadsiz âyatları yazmak için, Nakkaş-ı Ezelî, zerratı kemal-i hikmetle tahrik edip kemal-i intizamla tavzif etmiştir.

   Evet, geçen senenin mahsulâtıyla şu senenin mahsulâtının mahiyetleri bir hükmündedir. Fakat maanîleri başka başkadır. Taayyünat-ı itibariyeyi