Cahiz: (777-869) Ebû Osman b. Bahr b. Mahbub el Cahîz El Kînanî.Nivîskarekî nesrê yê mezin e di Edebiyata Ereb de. Her wisa jî alimekîilmê kelamê ye. Mutezîlî ye.Camî (Molla): 1414-1492) Nureddîn Ebdurrehman Camî, di sala1414 yan de li qeza Camê ya Xuristanê hatiye dinê. Tehsîla hemû ilmêndewra xwe kiriye. Bi leqebê Molla Camî tê nasîn. Di nav giregirên şiîraFarsî de ye. Berhemên wî yên navdar: Dîwanên Farisî, Nefahat ul-Unsû Baharîstan in.Camî ul-Ezher: Ew kulliye ye ku di alema Îslamê de meqamêkevntirîn ê navenda ilm û tehsîlê ye. Di sala 972 yan de ji Teref Fatimiyanve li Qahireya Misrê hatiye avakirin. Piştî Fatimiyan jî dewamkir û Dewletên Eyyûbî û Memlûkî û Osmanîyan jî ewê xizmeta ilmêberdewam kirin.Carlyle (Thomas): (1795-1881) Dîrokzanê Îngîlîz û nivîakarê wanê ceribînê ye. Hin berhemên Goethe ji zîmanê Almanî wergerandezimnê Îngîlîzî. Di kitêba xwe ya bi navê “Jîyana Egîdan” de kuCebraîl (e.s): Milyaketê wehyê ye ku emr û fermanên Xwedê Tealabi rêya wehyê radighîne pêxember û milyaketan.Cebriye: Ev mezhebê han xwediyê wê baweriye ku qedera însan jiberê de hatiye û xêzkirin û tayînkirin. Lewma azadiya însan a îrede ûhilbijartinê tune ye û mecbûr e ku tişta ku hatiye nivîsîn bike. Lêbelêev nêrîna han ji ber ku ewê mesûliyeta meriv a di kar û emel de ji holêradike, ji teref alimên Ehlê sunnetê ve hatiye redkirin.Cemaleddîn Efxanî: (1838-1897) Efxanî di jîyana fıkrî û sîyasî yaalema Îslamê ya dewra esra 19. de xwedî cihekî girîng e. ji alimênwelatê xwe dersên ziman, tarîx, dîn, felsefe, matamatîk, tip û siyasetêgirt. Paşê jî bi ilm û edebiyata Ewrûpayê re hevnas bûye. Fikra islahatêya di hişê xwe de bêtir zelal kiriye û kemilandiye.Cemîyet ul-Ehrar (Partiya Huran): Di 14 ê Êlûna sala 1908 an de liStenbolê hate damezrandin. Ev partiya dewra Osmanî, ji teref ciwanênderdora Prens Sebahattînê ku xwedî fikrên liberal bû, hate sazkirin.Muteşebbîsên wê yên pêşîn, Nurettîn Ferrûh Bey û Ahmed Saîm Beyku disala 1910 de ji teref “Îttihad û Tereqqî”yan ve hate kuştin, in. Evpartî tevlî hilbijartinên 1908 an bûye lê qe tu wekîlek dernexistiye. Digelvê yekê dîsa jî deng dayê. Muxakifên Îttihad-Teraqqiyê destek daneFirqeya Ehrar. Usatd Bedîuzzeman jî di nav wan şertan de destek dayeEhraran. Firqeya Ehrar fîîlen hew şeş meh jiyaye. Pişti Hedîseya 31 êMardê ji qada siyasetê vekişyaye.