pirsan dayî û hatî teqdîrkirin û yê bi ilmê rasteqîn û marîfetê bi distûrên herî bingehîn ên feylesofan û yên herî girîng ên biyaniyan re rikberî kirî û ew têk birîn û yê bi palpiştiya hêza marîfet û ilmê ku ji Qur’anê wergirtî ji feylesofên Ewrupayê re meydan xwestî û yê beriya Azadiyê (Huriyetê) bi şeş mehan, li Stenbolê hem ehlê dibistanê hem jî alim vexwendî munazereyê û wî bixwe bêyî ku bipirse bêkêmasî bersiva pirsên wan dayî (Haşiye) û yê hemû jiyana xwe ji bextewariya vî miletî re te‘yîn kirî û yê bi sedan rîsale bi zimanê wî miletê yê Tirkî weşandî û ew milet tenwîr kirî; yê hem hemwelatî hem yê hemdîn, yê hem dost, yê hem bira.. Belê yên hemberî yekî ehlê marîfetê yê wisa de herî zêde diltengî dayî û derbarê wî de neyartî kirî û belkî bêhurmetî kirî hinek ên mensûbî daîreya mearifetê ne û hinek melayên resmî ne.
Eve were ka tuyê ji vê rewşê re çi bibêjî? Gelo ma ev şaristanî ye? Ma ev mearifperwerî ye? Ma welatperwerî ye? Ma netewperwerî ye? Ma komarparêzî ye? Haşa, haşa! Hîç ne tiştek e; belkî qedereke îlahî ye ku, wê qedera îlahî, ji wî mirovê ehlê marîfetê re ji dera ku hêviya dostaniyê jê dikir neyartî nîşan da, ji bo ku sebeb rêzgirtinê, ilmê wî nekeve riyayê û da ku îxlasê bi dest bixe.
Dawî
Te‘eruzeke sosret û sebeba şukranê ya li gorî min bixwe:
Di nav karê enaniyeta ehlê dinyayê ya bi enaniyeta fewqelade de hesasiyeteke wisa heye ku eger şu‘ûren bûya wê bibûya muameleyeke wek kerametê yan jî wek a dehayekî mezin. Ew muamele jî ev e:
Di min de piçek enaniyeta riyakarane heye ku nefsa min û aqilê min hîs nakin, wana her wekî bi pîvanên hesasiyetê yên enaniyeta xwe (wê enaniyeta min) hîs dikin ku, bi awayekî tund li hemberî wê enaniyeta min a ku ez hîs nakim de derdikevin. Di van heşt neh salan de, heşt neh tecrubeyên min hene ku, piştî wê muameleya zalimane ya li hember min kirî de ez li ser qedera îlahî fikirîm û min got ku “Çima vana museletî min kirine?” Ez li dekên nefsa xwe digeriyam. Ez dizanim ku her carê yan nefsa min wisa hay jê neyî, bi awayekî fitrî meyla enaniyetê kiriye yan jî bi zanebûn ez xapandime.
