NUKTEYA ŞEŞEMÎN
Resûlê Ekrem (s.) ferman kiriye:
كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ وَكُلُّ ضَلاَلَةٍ فِى النَّار
Yanî, bi raza
اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ
ê: Piştî ku qaîdeyên şerîeta xerra û distûrên suneta seniyeyê temam û kamil bûn, bi hin îcadên nû mirov wan distûran neecibîne yan jî mirov bîd’eyan derxîne, ku ev haşa û kella hîseka kêmdîtinê dide, ev delalet e, agir e.
Mertebeyên Sunneta Seniyeyê hene:
Beşeke wan wacib in, nayên terikandin. Ew beş di şerîeta xerra da bi teferu‘at hatine beyankirin. Ew muhkemat in, esla nayên guherandin. Beşeke din jî ji cûreyên nafîleyan in. Nafîle jî du beş in:
Beşeke wan beşa suneta seniyeyê ya tabi’ê îbadetê ne. Ew jî di kitêbên şerîetê de hatine beyankirin, guherandina wan bid‘e ye. Beşa din jê re “adab” tê gotin ku di kitêbên siyera seniye de behsa wan hatiye kirin. Ji dijayetiya wan re bîd’e nayê gotin. Bes ev dibe dijayetiya Adabê nebewî û dibe sedem ku ji nûra wî û ji edeba wî ya rasteqîn îstîfade neyê kirin. Heçî ev beş e urf û adet di muameleyên fitrî de mirov tebaiyeta hereketên Resûlê Ekrem (s.) ên bi tewatûr hatine zanîn, bike. Mînak: Gelek sunetên seniyeyê yên ku bi danûstandina civakî re eleqedar ên mina adab û distûrên axaftin, xwarin, vexwarin û razanê beyan dikin, hene. Ji van cûre sunetan re “adab” tê gotin. Bes ew kesê ku tebaiyeta wan adaban bike ew adetên xwe vediguherîne îbadetê. Feyzeke zêde ji wan adaban werdigre. Rîayeta adabeke herî biçûk, Resûlê Ekrem (s.) tîne bîra mirovî û nûrekê dixe qelbî. Di nav suneta seniyeyê de ya herî girîng sunetên nîşaneyên Îslamiyetê ne ku pêwendiya wan bi şeaîrê ve hene. Şeaîr adeta ubûdiyeteke civakî ya ji cûreyeke huqûqên gelemperî ye. Dema yek wê bike, civak hemû jê îstîfade dikin, dema bê terikandin jî cemaat hemû berpirsiyar dibe. Durûtî nikare têkeve vê cûre-şeaîrê û tê îlankirin. Ew ji cûreyên nafîleyan jî bin, dîsa jî ji ferzên şexsî bêhtir girîng in.
