terkîbat û teswîrateke ku li gorî nexweşîna şexsî li hêza xeyalê dike. Yan jî xeyal, wan bûyerên coşîner (mûheyîç) yên di rojê de, yan jî berî hingê, heta beriya salekê-du salan yên di heman wextî de hatine serê wî, tîne bîra wî; diguherîne û teswîr dike, şeklekî din didiyê. Vaye ev herdu beş

اَضْغَاثُ اَحْلاَمٍ

 in, ne hêjane ku werin şîrovekirin.

   Beşa Sisêyan ku xewna rast e. Dema hestên ku bi alema şehadetê ve hatine girêdan û di alemê de digerin tên dadan û radiwestin (wê demê) Letîfeya rebbanî ya ku di mahiyeta mirovî de ye rasterast bi alema xeybê ve pêwendiyekê peyda dike, gulêrekê (menfezekê) vedike. Bi wê qulêrê li wan bûyerên ku dikin ku biqewimin dinêre, rastî çeşîdeke cîlweyên Lewha Mehfûzê û nameyên qederê tê, hin bûyerên rasteqînî dibîne. Û carînan xeyal di wan bûyeran de teserrufê dike, kincên sûretî li wan dike. Gelek cûre û tebeqeyên vê beşê hene. Carînan çawa dîtiye welê derdikeve, carînan di bin perdeyeke tenik de derdikeve, carînan (jî) bi perdeyeke stûr tê pêçandin.

   Di Hedîsa Şerîf de hatiye (rîwayetkirin) ku: Xewnên ku Resûlê Ekrem Eleyhîsselatû Wesselam di destpêka wehyê de didîtin wek sibehê aşkere dibûn û rast derdiketin.

   Ya Pêncan: Xewna rast înkîşafa zêde ya hesta beriya çêbûnê (hisê qeblel-wuqû’) ye. Heçîke hesta beriya çêbûnê (hisê qeblel-wuqû’) ye hindik-gelek di her kesî de heye. Heta di ajalan de jî heye. Heta demekê min îlmen (ev hesta beriya çêbûnê/hisê qeblel-wuqû’ê holê) dîtibû ku di mirov û ajalan de ji bilî hestên meşhûr yên zahirî û batinî du hestên din yên bi navê “saîqe” û “şaîqe” yên mîna “samî’e” û “besîre”yê hene. Ehlê delalet û ehlê felsefeyê –şaşiyê dikin- mîna ehmeqan ji wan hestên meşhûr nebûyîn re “sewqa xwezayî” dibêjin. Haşa ne sewqa xwezayî ye, bêguman qedera îlahî (ye ku) weke çeşîdeke îlhama fitrî mirov û ajalî sewq dike. Wek mînak: Hin ajalên mîna pisîkê dema çavê wan kor dibe, ew bi sewqa qederê diçe, giyayekî dermanê çavê xwe dibîne, di çavé xwe dide, baş dibe.

   Hem termê wê heywana ku bi mesafeya rojekê dûr, bi wê sewqa qederê û bi wê hesta beriya çêbûnê (hisê qeblel-wuqû’) û bi wê sewqa