Eger te nimûnê zanî, binêre rûyê bingehê jî bibîne: Herçîke ew Qurana sosikandinî, ev cîhana pîşekandinî ye. Ew dawera jî Xwedayê Huwîdekarê Ezelkî ye û ewan du merivana jî yekê wî, - dibê yê yabanî- zanîna felsefeyê û huwîdebendên wî ye. Yê dinê, Quran û şagirtên wê ye. Erê, Qurana Huwîdekar ravabendekî balatir û zaravbendekî axifantirê vê Qurana mezina cîhanê ye.
Erê, ew Furqana ye ku ayetên çêkirinê yên ku di pelên çaxan da û di rûpelên vê cîhanê da bi qelema karîna Xwedê va hatine nivîsandinê, ji cin û merifa ra dide xwendinê. Hem, li hebûkên ku her yekê wan yek tîpê divêkdareyî yê, bi nêrîna divêka tîpaneyê va - dibê, bi navê Hosta va - li wan dinêre. Dibêje, “Çi hind rind hatiye çêkirinê û di rewşekî çi hind xweşik da rindaya hostayê xwe rava dide.” Û vêya va rindiya bingehiya cîhanê rava dike. Herçike, felsefa ku jê ra xwendina huwîdeyê dibêjinê yê, ewa di sosik û hevwariyê tîpên hebûkan da noqbûye û sersem bûye, rêya bingehê şaş kiriye. Dema ku li tîpên vê nivîsika mezin va bi divêka tîpaneyê va -dibê, bi navê Xwedê va nêrîn diva, ew wusan nake, bi divêka navaneyê va – dibê: Bi navê hebûkan va- li hebûkan dinêre, werre diaxêve. Di şûna “Çi rind hatiye çêkirinêyê da çi rind e” dibêje, çirkîn dike. Bi viya va cîhanê piçûk dike, li xwe ra gilîdar dike. Erê, felsefa bêdîn sefsetekî bêbingeh e û ji cîhanê ra piçûkandinekî ye.
HÎMA DIDUYAN: Dakêşana perweriya xuya ya ku huwîdeyê Qurana Huwîdedar ji jîna xweganî yê ra dide û a xwendîka ku huwîdeya felsefeyê dide yê ye.
Şagirtekî felsefeyê yê sade, fîrewnekî ye. Lê fîrewnekî sitûxwar e ku ji bo kara xwe ra ji tiştê pîstir ra perestinê dike. Her tiştê kardayî yê ji xwe ra xweda dinase. Hem ew şagirtê bêdîn serkêş û inirdar e. Lê serkêşekî parseke ku, ji bo noşînekî ra sitûxwariya dawîn hildide û inirdarekî genî ye ku, ji bo karekî pîs ra lingê merifên wekî Ahurmanî radimîse, bi wî va sitûxwariyê rava dide. Hem ew şagirtê bêdîn xapandikê zordar e. Lê ji bo ku di dilê xwe da nuxta spartiniyê nabîne, di xwe bi xwe da bi ahestiya dawîn va zordarekî ahesteyê xwefiroşe. Hem ew şagirta, karperes û xwehuşak e ku amanca ahînga wî, pêkanîna hewesên nefs û zik û berzik e û xwegamekî dekdar e ku li kara xwe ya xweganî yê di nav hinek karê gelanî da lê digere.
