— “Küfrün inşikakından ne görüyorsun?”.

   — İttihad-ı İslâm.

   — “İttihad-ı İslâm nedir?”

   — İttihad-ı İslâm; şarktan garba, cenubdan şimale mümted bir meclis-i nuranîdir ki, el’an üç yüz milyondan fazla efradı bulunur ki, gafletlerinden naşi gayr-ı meş’ur bir surete girmiş olan bir rabıta-i metin ile birbiriyle merbutturlar. Misak-ı ezeliye ile, peyman ve yeminimiz olan iman ile o cemiyete dahil olmuşuz, ehl-i tevhidiz. İttihada memuruz. Şu cemiyetin şubeleri bütün mesacid ve medaris ve tekâya ve zevâyadır. Ve şu cemiyetin reisi Resul-i Ekrem’dir (a.s.m.). Kanun-u esasîsi Kur’an-ı azimüşşandır. Bütün efrad mabeynindeki rabıta-i nuraniyeyi şuurî bir surette ihtizaza getirmekle bütün o şubelere ifaza-i nur etmek zamanı gelmiştir. İşte Kâbe-i saadetimiz olan ittihad-ı münevver-i İslâm’ın hacerü’l-esvedi Kâbe-i Mükerreme’dir. Ve dürret-ü beyzası Ravza-i Mutahhara’dır. Mekke-i Mükerreme’si Ceziretü’l-Arab’dır. Medine-i medeniyet-i Münevvere’si Devlet-i Osmaniye’dir.

   Bir zaman, İslâmiyet’in secâya, revabıt, mehasin-i ahlâkına işareten rumuz tarikiyle şöyle demiştim:

   Eğer şu Kâbe’nin ziynet ve nakşını görmek ister isen, işte bak! Haya ve hamiyetten neşet eden civanmerdane humret, hürmet ve rahmetten tevellüd eden masumane tebessüm, cezalet ve melâhattan hasıl olan ruhanî halâvet; aşk-ı şebabîden şevk-i baharîden neşet eden semavî neşe, hüzn-ü gurubîden, ferah-ı seherîden vücuda gelen melekûtî lezzet, hüsn-ü mücerredden, cemal-i mücellâdan tecellî eden mukaddes ziynet birbiriyle imtizac edip, ondan çıkan levn-i nûranî, o şark ve garbın kab-ı kavseyni olan kâbe-i saadetteki tâk-ı muallâsındaki, kavs-ı kuzahındaki elvan-ı seb’anın lâcivert ve yeşil levninin timsalini göreceksin. Lâkin ittihad cehl ile olmaz. İttihad, imtizac-ı efkârdır; imtizac-ı efkâr marifetin şuaıyla olur.