S— Şu hükümet ve Türkler nasıl olsalar biz rahat edemiyoruz, yükselemiyoruz. Başımızı kaldırıp onların üzerinden âleme temaşa etmek ve ellerimizi onlarla beraber safi suya uzatmak, kendimizi de bir kavim olduğumuzu göstermek nasıldır? Zira hükümet ve İstanbul daha bulanıktır.

   C— Meşrutiyet hâkimiyet-i millettir. Yani efkâr-ı ammenizin misal-i mücessemi olan mebusan hâkimdir. Hükümet, hâdim ve hizmetkârdır. Öyle ise kendinizden teşekki ediniz; her kabahati hükümet ve Türklere atmakla çok aldanırsınız. Size bir misal söyleyeceğim:

   Her tarafa şubeler salmış bir büyük çeşme başında bir tagayyürat olursa, her tarafa da sirayet eder. Fakat yüz pınarın ortasında büyük bir havuz olursa, o havuz pınarlara bakar ve onlara tabidir. Faraza, o havuz tamamen tagayyür ederse veyahud —Allah etmesin— bozulursa da çeşmelere tesir etmez, eğer pınar pınar olursa...

   İşte bakınız, istibdadın hükmünce İstanbul ve hükümet bülağbaşı idi; şikayette hakkınız var idi. Şimdi ise hakikat itibariyle bilkuvve, İstanbul göldür, hükümet havuzdur. Türk zeyn-âb’dır veya öyle olmak lazımdır. Pınar bizlerdedir veya bizde olmak gerektir.

   Ey Kürdler! Görüyorum ki, bizde pınar yoktur. Onun için uzaktan gelen taaffün eden bir suyu içiyoruz. Eskisi gibi istibdadı görüyoruz. Öyle ise gayret ediniz, çalışınız. Sebeb-i saadetimiz olan meşrutiyeti takviye için fikr-i milliyeti haffar yapıp, marifet ve fazileti eline veriniz. Şu yerlerde de bir küngan atınız; tâ bir kemalât pınarı bizde de çıksın. Yoksa daima dilenci olacaksınız, ya susuzluktan öleceksiniz. Hem de dilencilik para etmez. İnsan dilenci olursa nefsine olsun. Bence merhamet dilencileri ya haksız veya tenbeldirler. Eğer siz insan olsanız, hükümet ve İstanbul ve Türkler nasıl olsalar olsunlar, size fenalıkları dokunmaz. Fakat iyilikleri gelir.

   S— Neden iyilik gelsin, fenalık gelmesin? İkisi arkadaştır.

   C— Yahu! Dedik: Şimdi hükümet ve İstanbul, çukurda bir havuzdur veya öyle olacaktır. Havuz ise aşağıdadır; fenalık sakildir, yukarıya yuvarlanmaz, —cehaletle cezbetmemek şartıyla— İyilik nurdur, yukarıya akseder.

   S— Dine zarar olmasın, ne olursa olsun?

   C— İslâmiyet güneş gibidir, üflemekle sönmez. Gündüz gibidir, göz yummakla gece olmaz. Gözünü kapayan yalnız kendine gece yapar.